Bilişsel Davranışçı Terapi (BDT) bilişsel süreçler üzerine teori ve araştırmaları bir araya getiren bilimsel kanıta dayalı bir psikoterapidir. Ruh halimizi ve davranışlarımızı etkileyen olumsuz otomatik düşüncelerin birçok farklı psikolojik rahatsızlıkta yaygın görülen bir durum olduğunu öne sürer. İnsanlar düşüncelerini daha gerçekçi ve faydalı bir şekilde değerlendirmeyi öğrendiklerinde, olumsuz duygularda ve davranışlarda bir azalma yaşarlar. Bilişsel Davranışçı terapistler danışanların otomatik olumsuz düşüncelerini, olayları algılama ve değerlendirme biçimlerini danışanla iş birliği içerisinde incelemeyi, anlamayı ve değiştirmeyi hedefler. Aynı zamanda danışanın kendisiyle, diğer insanlar ve dış dünyayla ya da geçmiş-gelecek-bugün ile ilgili bilinçli veya bilinç-dışı varsayımlarını, yargılarını ve inançlarını değerlendirmeyi ve bunlar hakkında iyileştirici müdahalelerde bulunmayı amaçlar.

 

Olumsuz otomatik düşüncelerin en önemli özelliği üzerine düşünüp bilerek isteyerek ürettiğimiz düşünceler olmamalarıdır. Bu düşünceler adı üstünde otomatik olarak kendiliğinden zihnimizde belirirler, zihnimizde belirmesinde pek bir kontrolümüz yoktur. Zihnimize gelmelerinde ya da zihnimizde belirmelerinde pek bir kontrolümüz olmasa da bu olumsuz düşüncelerin gerçeği yansıtıp yansıtmadıklarını yani doğruluklarını değerlendirebilir, ya da onların ne ölçüde faydalı ve işe yarar olduklarını belirleyebilir, bu sayede bu düşünceleri zayıflatıp onları daha faydalı ve doğru olanlarla değiştirebiliriz.

​​​​

Örneğin, kendimizi uzun süredir ve yoğun şekilde üzgün ya da kaygılı hissettiğimiz zamanlarda, zihnimizde beliren olumsuz otomatik düşüncelerin bazıları tam olarak gerçeği yansıtan doğru düşünceler olmayabilir. Bu durumlarda bilinçli ya da bilinç-dışı olarak olumsuz duygumuzla aynı renge sahip olumsuz düşüncelere, doğru olmasalar dahi inanma eğiliminde olabiliriz. Veya ruh halimiz hoş ve faydalı düşüncelerle uyuşmadığı için negatif olanlar zihnimizde daha sürekli ve baskın şekilde yer edinebilir. Örneğin, böyle zamanlarda kendimizi gerçekte olduğundan daha az yetenekli ya da başarılı görebiliriz. Bazı olumsuz düşüncelerimiz ise gerçeği yansıtabilir ve doğru olabilir fakat bu şekildeki negatif düşüncelerin de bize bir faydası yoktur, bize bir yardımı dokunmaz, çünkü dış dünyayı yine yanlış ve çarpık şekilde algılamamıza neden olurlar. Diğer bir ifadeyle böyle durumlarda gerçeği yansıtan ve doğru olan pozitif şeyleri görmez, sadece negatif olanlara odaklanırız. Bu da dünyayı ve hayata dair alanları dengesiz şekilde olduklarından daha tehlikeli ya da umutsuz yerler olarak algılamamıza neden olabilir.

​

Bir başka örnek olarak, yoğun şekilde üzüntülü ya da kaygılı hissettiğimiz zamanlarda bazen her şeyi olduğundan daha negatif gösteren bir gözlük takmış gibiyizdir ve baktığımız her şeyi o gözlük aracılığıyla olduğundan daha karanlık görürüz. Bu gözlük bazen gerçeği yansıtır ve doğruyu gösterir fakat bu durumda da sadece negatif olanları gösterir. Çözüm yollarına karşı kör ediyordur bizi adeta. Veya olurları olmaz gibi gösteriyordur. Dolayısıyla üzüntülü ve kaygılı hissettiğimiz zamanlarda karşılaştığımız sorunları bu gözlük aracılığıyla görüp onları olduklarından daha çözülemez görebiliriz.

​

Bilişsel Davranışçı Terapi (BDT) aracılığıyla sorunlar karşısında takındığımız tutumun ve bu tutumun düşüncelerle bağlantısını keşfetmek genel anlamda pozitif duygular hissetmemize, daha faydalı davranışlarda bulunmamıza ve rahatsız edici bedensel hislerin azalmasına sebep olacaktır. Çünkü bu şekilde aslında kendimize objektif bir noktadan bakıp adeta duygu ve düşüncelerimize adaletli ve kendimizin de hakkını verir şekilde yaklaşma fırsatı yakalıyor oluruz. Bilişsel Davranışçı Terapi’nin depresyon, kaygı, endişe, panik atak rahatsızlığı, fobiler, kişilik bozuklukları, bipolar bozukluk, obsesif kompulsif bozukluk, bağımlılık, ilişkisel problemler, yeme bozuklukları, tekrar eden olumsuz düşünme, mükemmeliyetçilik, sürekli erteleme rahatsızlığı, ulaşılamamış hedeflere ulaşma gibi birçok psikolojik ve duygusal rahatsızlığın tedavisinde etkili olduğuna yönelik bulgular bilimsel araştırmalar tarafından ortaya konmuştur.